[κεφ.6] Μηχανική περίοδος του καπιταλισμού

 1. Το πέρασμα  από τη μανουφακτούρα  στη μεγάλη βιομηχανία σήμαινε βιομηχανική επανάσταση. Τεράστια σημασία  για  το πέρασμα στη μηχανική βιομηχανία είχαν: η εφεύρεση της ατμομηχανής, η βελτίωση του τρόπου τήξης των μετάλλων και η κατασκευή μηχανών που παράγουν μηχανές. Η μηχανή κατακτούσε  τον ένα τομέα της παραγωγής εμπορευμάτων μετά  τον άλλο.

2. Με  την ανάπτυξη του καπιταλισμού συντελείται το προτσές της κεφαλαιοκρατικής εκβιομηχάνισης των σπουδαιότερων χωρών της Ευρώπης και της Αμερικής. Η κεφαλαιοκρατική εκβιομηχάνιση αρχίζει συνήθως  από την ανάπτυξη της ελαφριάς βιομηχανίας. Στην εκβιομηχάνιση των κεφαλαιοκρατικών χωρών μεγάλο ρόλο παίζουν η καταλήστευση  των αποικιών  και των νικημένων χωρών, καθώς και τα υποδουλωτικά δάνεια. Η καιφαλαιοκρατική εκβιομηχάνιση βασίζεται στην εκμετάλλευση της μισθωτής εργασίας και εντείνει την καταστροφή των πλατιών μαζών της αγροτιάς και των χειροτεχνών. Οδηγεί στην  παραπέρα ανάπτυξη του καταμερισμού εργασίας, ολοκληρώνει το χωρισμό της βιομηχανίας από τη γεωργία, οξύνει την αντίθεση ανάμεσα  στην πόλη και στο χωριό.

3. Το κεφαλαιοκρατικό εργοστάσιο  είναι μεγάλη επιχείρηση, που βασίζεται στην εκμετάλλευση μισθωτών εργατών και χρησιμοποιεί ένα σύστημα μηχανών για την παραγωγή εμπορευμάτων. Η διέυθυνση  του κεφαλαιοκρατικού εργοστασίου έχει δεσποτικό χαρακτήρα. Στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία η χρησιμοποίηση μηχανών κάνει ακόμα πιο βαριά τη δουλειά του μισθωτού εργάτη, εντατικοποιεί την εκμετάλλευσή του και τραβάει στην παραγωγή τις γυναίκες και τα παιδιά, που παίρνουν ένα άθλιο μεροκάματο.Η κεφαλαιοκρατική μηχανική παραγωγή ολοκληρώνει το προτσές του χωρισμού της πνευματικής εργασίας από τη σωματική και οξύνει τη ανάμεσά τους αντίθεση.

4. Η ανάπτυξη της μεγάλης μηχανικής βιομηχανίας οδηγεί στην ανάπτυξη των πόλεων, στην αύξηση του αστικού πληθυσμού με παράλληλη ελάττωση του αγροτικού πληθυσμού, στη διαμόρφωση της τάξης των μισθωτών εργατών -του προλεταριάτου- στην αύξηση της αριθμητικής του δύναμης. Στον καπιταλισμό η αγροτική οικονομία μένει πάρα πολύ πίσω από τη βιομηχανία. Η αύξηση της χρησιμοποίησης μηχανών στην αγροτική οικονομία επιταχύνει το προτσές  της αποσύνθεσης της αγροτιάς.

5. Η μεγάλη μηχανική βιομηχανία παίζει ιστορικά προοδευτικό ρόλο, οδηγεί στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και στην κοινωνικοποίηση της εργασίας από το κεφάλαιο. Τα όρια της κεφαλαιοκρατικής χρησιμοποίησης των μηχανών  καθορίζονται από το γεγονός  ότι οι κεφαλαιοκράτες εισάγουν τη μηχανή μόνο σε περίπτωση που η τιμή της είναι μικρότερη από το μισθό εργασίας των εργατών που εκτοπίζει.