Τετάρτη 8 Ιουλίου 2015

[κεφ.3] Ο φεουδαρχικός τρόπος παραγωγής


1. H φεουδαρχία γεννήθηκε πάνω  στο έδαφος της διάλυσης της δουλοκτητικής κοινωνίας και της αποσύνθεσης της αγροτικής κοινότητας των φυλών που κατάκτησαν τα δουλοκτητικά κράτη. Στις χώρες όπου δεν υπήρχε δουλοκτητικό καθεστώς, η φεουδαρχία γεννήθηκε πάνω στο έδαφος  της αποσύνθεσης του πρωτόγονου κοινοτικού καθεστώτος. Η αριστοκρατία των γενών και οι πολέμαρχοι των φυλών άρπαξαν στα χέρια τους μεγάλες εκτάσεις γης και τις μοίρασαν στους έμπιστούς τους. Συντελέστηκε η βαθμιαία δουλοπαροικοποίηση των αγροτών.

2. Βάση των σχέσεων παραγωγής της φεουδαρχικής κοινωνίας ήταν η ιδιοκτησία του φεουδάρχη πάνω στη γη και η όχι πλέρια ιδιοκτησία του πάνω στον εργαζόμενο της παραγωγής, το δουλοπάροικο αγρότη. Παράλληλα με τη φεουδαρχική ιδιοκτησία υπήρχε η ατομική ιδιοκτησία του αγρότη και του χειροτέχνη, που στηριζόταν στην προσωπική εργασία. Η εργασία  των δουλοπάροικων αγροτών ήταν η βάση της ύπαρξης της φεουδαρχικής κοινωνίας. Η δουλοπάροικη εκμετάλλευση εκφραζόταν στο γεγονός ότι οι αγρότες ήταν υποχρεωμένοι να εκτελούν αγγαρείες προς όφελος του του φεουδάρχη ή να του πληρώνουν δοσίματα  σε είδος και σε χρήμα. Η δουλοπάροικη εξάρτηση ήταν τόσο βαριά για τον αγρότη που συχνά δε διέφερε και πολύ από τη δουλεία. Ωστόσο το καθεστώς της δουλοπαροικίας ξάνοιγε ορισμένες δυνατότητες ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, επειδή ο αγρότης μπορούσε ορισμένο μέρος του χρόνου να εργάζεται στο δικό του νοικοκυριό και είχε κάποιο υλικό συμφέρον από τη δουλειά.



3. Τα  κύρια γνωρίσματα του βασικού οικονομικού νόμου της φεουδαρχίας συνίσταται περίπου στα εξής: ιδιοποίηση του υπερπροϊόντος από τους φεουδάρχες για την παρασιτική τους κατανάλωση με την εκμετάλλευση των εξαρτημένων αγροτών πάνω στη βάση της ιδιοκτησίας του φεουδάρχη στη γη και όχι της πλέριας ιδιοκτησίας του στους εργαζόμενους της παραγωγής, τους δουλοπάροικους.

4. Η φεουδαρχική κοινωνία, ιδιαίτερα στην πρώτη περίοδο του μεσαίωνα, ήταν κατατεμαχισμένη σε μικρά πριγκηπάτα και κρατίδια. Κυρίαρχες τάξεις της φεουδαρχικής κοινωνίας ήταν οι ευγενείς και ο κλήρος. Η τάξη των αγροτών δεν είχε πολιτικά δικαιώματα. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της φεουδαρχικής κοινωνίας διεξάγοταν ταξικη πάλη ανάμεσα  στους αγρότες και τους φεουδάρχες. Το φεουδαρχικό κράτος, εκφράζοντας τα συμφέροντα  των ευγενών και του κλήρου, αποτελούσε ενεργή δύναμη που τους βοηθούσε να κατοχυρώνουν το δικαίωμα της φεουδαρχικής ιδιοκτησίας στη γη και να εντείνουν την εκμετάλλευση των χωρίς δικαιωμάτα και καταπιεζόμενων αγροτών.

5. Στην εποχή της φεουδαρχίας τον επικρατέστερο ρόλο τον έπαιζε η γεωργία και η οικονομία είχε βασικά το χαρακτήρα  φυσικής οικονομίας. Με  την  ανάπτυξη του κοινωνικού καταμερισμού της εργασίας και της ανταλλαγής, αναζωογονούνταν οι παλιές πόλεις, που είχαν διατηρηθεί ύστερα από την πτώση του δουλοκτητικού καθεστώτος και ξεπετάγονταν νέες πόλεις. Οι πόλεις ήταν κέντρα της χειροτεχνίας και του εμπορίου. Η χειροτεχνία ήταν οργανωμένη σε συντεχνίες, που επιδίωκαν να αποκλείσουν τον συναγωνισμό. Οι έμποροι ενώνονταν σε γκίλντες εμπόρων.

6. Η ανάπτυξη  της εμπορευματικής παραγωγής, αποσυνθέτοντας  τη φυσική οικονομία, οδηγούσε στη διαφοροποίηση των αγροτών και των χειροτεχνών. Το εμπορικό κεφάλαιο επιτάχυνε την αποσύνθεση  της χειροτεχνίας και συνετέλεσε στο να εμφανιστούν οι οι κεφαλαιοκρατικές επιχειρήσεις, οι μανουφακτούρες. Οι φεουδαρχικοί περιορισμοί και ο φεουδαρχικός κατατεμαχισμός  φρενάραν την ανάπτυξη της εμπορευματικής παραγωγής. Στην πορεία της παραπέρα ανάπτυξης διαμορφώθηκε η εθνική αγορά. Γεννήθηκε το συγκεντρωτικό φεουδαρχικό κράτος με τη μορφή των απόλυτων μοναρχιών. 

7. Η πρωταρχική συσσώρευση  του κεφαλαίου προετοίμασε τους όρους για τη γέννηση του καπιταλισμού. Τεράστιες μάζες μικροπαραγωγών -αγροτών και χειροτεχνών- στερήθηκαν τα μέσα παραγωγής. Τα μεγάλα χρηματικά πλούτη, που συγκεντρώθηκαν στα χέρια τωμ μεγάλων γαιοκτημόνων, εμπόρων και τοκογλύφων, δημιουργήθηκαν με τη βίαιη απαλλοτρίωση της αγροτιάς, με το αποικιακό εμπόριο, τους φόρους και το δουλεμπόριο. Έτσι επιταχύνθηκε ο σχηματισμός  των βασικών τάξεων της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας: των μισθωτών εργατών και των κεφαλαιοκρατών. Μέσα στους κόλπους της φεουδαρχικής κοινωνίας αναπτύχθηκαν και ωρίμασαν λίγο-πολύ έτοιμες οι μορφές του κεφαλαιοκρατικού συτήματος.

8. Οι  σχέσεις παραγωγής της φεουδαρχίας, η χαμηλή παραγωγικότητα της ανελεύθερης εργασίας των δουλοπάροικων αγροτών και οι συντεχνιακοί περιορισμοί εμπόδιζαν την παραπέρα ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Οι εξεγέρσεις των δουλοπάροικων αγροτών κλόνισαν το φεουδαρχικό καθεστώς και οδήγησαν στην εξάλειψη της δουλοπαροικίας. Επικεφαλής της πάλης  για την ανατροπή της φεουδαρχίας μπήκε η αστική τάξη, που χρησιμοποίησε τον επαναστατικό αγώνα των αγροτών ενάντια στους φεουδάρχες για να αρπάξει την εξουσία στα χέρια της. Οι αστικές επαναστάσεις έβαλαν τέλος στο φεουδαρχικό καθεστώς και αδραίωσαν την κυριαρχία του καπιταλισμού, ξάνοιξαν ελεύθερο το πεδίο για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου